Een duurzame en sociaal rechtvaardige uitweg uit de crisis

• 2011-11-15
• Sociaal beleid

We hebben in 2010 met z'n allen afgesproken dat in 2020 ten minste 20 miljoen minder mensen in armoede leven in de Europese Unie. Maar tot nu toe gebeurt er bitter weinig om landen aan te sporen hun gebrek aan ambitie bij te stellen. De Europese reactie op de economische crisis blijft steken bij bezuinigen in plaats van tegelijkertijd in mensen te investeren.

Hoewel de violen stilaan gestemd geraken dat niet minder, maar méér Europa nodig is om uit de impasse te geraken, lijkt het bij de machthebbers vooralsnog niet door te dringen dat om een economisch sterk Europa te hebben, een sociaal sterk Europa een absolute voorwaarde is. Dat betekent een solidair Europa met een hoog beschermingsniveau voor wie het zwakst is. Niet een competitief Europa dat in functie van de economische concurrentie sociale bescherming afbouwt.

De Commissie maakt van begrotingsdiscipline terecht een prioriteit. Maar dat mag niet betekenen dat landen ten koste van een stijging van armoede bezuinigen. Anders hebben we straks een Europese Unie met cijfers die kloppen maar met nog meer mensen die sociaal zijn buitengesloten.

Een minimuminkomen

Hoopgevend is dat het Europees Parlement vandaag een rapport aannam over het Europees Platform tegen armoede en sociale uitsluiting en daarbij vraagt dat de Commissie een raadpleging opstart over de mogelijkheid tot een wetgevingsinitiatief voor een minimuminkomen. Door een basis te leggen om waardig te leven, volledig en zonder beperking deel te nemen aan de samenleving en vooruitgang te boeken bij een zoektocht naar werk of opleiding, kan armoede worden voorkomen.

Maar een minimuminkomen is slechts een kleine stap en als groene word ik soms moedeloos als ik zie hoe oude recepten steeds opnieuw worden boven gehaald. Uit eerder onverwachte hoek, lees ik vandaag in De Standaard steun voor wat de groene fractie in het Europees Parlement al jaren vraagt: sociale inspectie op tewerkstelling, niet op de werknemers, maar op de werkgevers. Terecht zegt Roger Blanpain dat de oorzaak van de malaise op onze arbeidsmarkt te zoeken is in het vrij verkeer van diensten in de eengemaakte Europese markt. Vooral dan in het gebrek aan controle op al die schijnzelfstandigen en een ondoorzichtig en vaak onterecht gebruik van de regels van detachering die toelaten dat een bedrijf uit een andere EU-lidstaat voor korte periodes eigen werknemers aan eigen loonvoorwaarden hier laat werken. De massale instroom van Bulgaren en Roemenen bewijzen het.

Je kunt hen niet kwalijk nemen dat ze betere arbeidsomstandigheden opzoeken en hogere minimumlonen, maar de firma's die misbruik maken en zowel sociaal als fiscaal frauderen, moeten hard aangepakt worden.

Oude recepten

Al jaren dienen de groenen voorstellen in om op een duurzame wijze uit de crisis te komen. We vragen om andere belastingen, niet alleen op arbeid, maar ook op kapitaalwinsten, op financiële transacties, op energieverbruik,... We vragen al jaren dat de echte kosten voor vervuiling doorgerekend worden in de prijzen en duurzame, milieuvriendelijke en energiezuinige producten goedkoper worden. Ik stel vast dat men met het credo van de competitiviteit steevast blijft kiezen voor neoliberale oplossingen van bezuinigen en besparen. Las dan niemand het rapport van het IMF van 173 begrotingssaneringen door rijke landen in de afgelopen 30 jaar waaruit blijkt dat besparingen de werkende bevolking drie keer harder treft dan de kapitaalwinsten? En het rapport van Freddy Heylen en co. van de Universiteit Gent dat vaststelt dat nauwelijks de helft van de saneringen ook effectief tot een verlaging van de belastingsschuld leiden? Professor Heylen vertelde op 9 november jl. op Radio 1 zelfs dat in ruim van de helft van de gevallen de begrotingsschuld hoger is dan voor de saneringen! Hij had het over België. Nu we in een internationale, Europese context zitten is het zelfs nefast als alle landen samen gaan besparen, want dat daalt de economische groei. Met alle gevolgen vandien.

Dat het vertrouwen in de democratie van miljoenen Europese burgers snel verbrokkelt is niet verwonderlijk. Iemand al gedacht dat het schrijnend gebrek aan aandacht van de grote leiders voor de mens in de straat, die zijn spaarcenten ziet verdwijnen, de inflatie ziet toenemen, de rente ziet stijgen, zijn werk kwijt geraakt en steeds moet inbinden, misschien de oorzaak is van het democratisch deficiet? Iemand die een tekeningetje nodig heeft dat aantoont dat die focus op een neoliberale visie op economische groei en daarmee een steeds grotere kloof tussen arm en rijk, net één van de fundamentele oorzaken van de huidige problemen is?

Een sociaal rechtvaardige uitweg

Mijn centrale stelling is dat elites meer oog moeten hebben voor armoede, bestaansonzekerheid en uitzichtloosheid. Het is een conditio sine qua non voor meer verantwoordelijkheidsgevoel en beter bestuur bij dezelfde bestuurlijke en zakelijke elites. En we moeten naar een groene groei!

Afgelopen weekend stemde het Congres van de Europese Groene Partij in Parijs nog de Paris Declaration, een duurzame en sociaal rechtvaardige uitweg uit de Europese crisis, met volgende 12 voorstellen:

1. Maak de Griekse schuldenlast duurzaam

2. Maak van het Noodfonds een effectief vangnet

3. Herkapitaliseer de Europese banken

4. Zorg voor evenwichtige besparingen

Op middellange termijn

5. Zorg voor een sterke regulering van de financiële markten

6. Werk een coherent Europees belastingssyteem uit

7. Richt een Europees Monetair Fonds in met eurobonds

8. Zorg voor een beter monetair toezicht

9. Maak van het EU-budget een instrument voor economisch beleid

10. Een Green New Deal voor Europa

Om tot een meer geïntegreerde politieke Unie te komen willen de Groenen

11. Medebeslissing van het Europees Parlement in economische zaken

12. Een nieuwe Conventie voor Europa.

De volledige tekst (in het Engels) kunt u hier nalezen.

Bart Staes