De Codex Alimentarius uitgelegd

• 2008-09-18

Informatiefiche Codex Alimentarius

Mei 2008

Bronnen:

Gesprek met Charles Cremer van de FOD Volksgezondheid

http://www.codexalimentarius.nl/

http://www.codexalimentarius.net/web/index_en.jsp

Het Nederlandse consumentenprogramma zond op 19 mei 2008 een programma uit over de Codex Alimentarius. Te bekijken op:

http://player.omroep.nl/?aflID=7048892

UItzending over Codex Alimentarius vanaf 20.25 minuten

De Codex is een VN-organisatie, onder de vlag van zowel de FAO (Internationale Voedsel- en Landbouworganisatie) en de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie). In België valt de werking van de "Codex Alimentarius" onder de FOD Volksgezondheid, Veiligheid Voedselketen en Leefmilieu - DG Bescherming Volksgezondheid: Plantaardige en dierlijke productie, verwerking en distributie van levensmiddelen.

In 1962 werd door de VN de Codex Alimentarius (Latijn voor voedingsmiddelenwet / afspraken) opgericht. Deze Codex Alimentarius is een intergouvernementele organisatie en ontwikkelt internationale normen voor voedselproducten, met als doel de internationale volksgezondheid te beschermen en de eerlijkheid van de handel in voedselproducten te bevorderen.

De Codex Alimentarius valt zowel onder de verantwoordelijkheid van de Food and Agricultural Organisation (FAO) als ook de World Health Organisation (WHO). Deze twee VN-organisaties hebben in het kader van het 'Joint FAO/WHO Food Standards Programme' de Codex Alimentarius Commission (CAC) opgericht. Dit is de naam voor het overkoepelend en besluitvormend comité van deze organisatie. Onder de CAC vallen een dertigtal comités waarin richtlijnen en standaarden worden uitgewerkt.

De Codex telt momenteel 173 landen als lid en representeert hiermee ca. 98% van de wereldbevolking. Maar niet alleen de regeringen van de leden-landen zijn betrokken bij het werk van de Codex, ook zogenaamde waarnemers (observers) van internationale organisaties, onder andere uit het bedrijfsleven en consumentenorganisaties hebben een groot belang bij het ontwikkelen van de normen en richtlijnen. Deze organisaties hebben geen stemrecht binnen de Codex, maar mogen wel in de comités zitting nemen en advies geven.

Doel en taak

De Codex heeft als doel de volksgezondheid op internationaal niveau te beschermen en de eerlijkheid in de handel van voedselproducten te bevorderen. De voedselveiligheid wordt bevorderd door hiervoor op wereldniveau normen te uniformeren. Het ontwikkelen en actualiseren van regionale en wereldwijde normen, richtlijnen en aanbevelingen is dan ook de hoofdtaak van de Codex.

De Codex-normen omvatten onder andere de volgende werkterreinen: veiligheid & hygiëne, verwerking & opslag, etikettering, kwaliteit en verpakkingen.

Ook speelt de Codex Alimentarius een belangrijke rol in het wereldwijd uniformeren van de voedingsmiddelen-wetgeving, met name op het gebied van de voedselveiligheid.

Codex en WTO

Er is een steeds grotere belangstelling voor de Codex Alimentarius. Dit is onder andere het gevolg van de groei van de wereldhandel en de toenemende betrokkenheid van de consument. Ook de oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) heeft het belang van de Codex versterkt. Sinds de oprichting van de WTO in 1995 hanteert deze organisatie namelijk bij het beslechten van handelsgeschillen tussen landen onder andere de Codex-normen als referentie. Voor de oprichting van de WTO hadden Codex-normen geen legale status, maar waren de afspraken binnen deze organisatie gebaseerd op het principe van een ‘Gentlemen’s agreement’. Sinds 1995 is het dus mogelijk voor landen om, in het geval van onenigheid over bijvoorbeeld de veiligheid van een voedselproduct, elkaar voor een WTO-panel te dagen. De WTO zal in dat geval zijn uitspraak onder andere baseren op de normen van de Codex.

Rol Europese Unie

De Europese Commissie speelt al jaren een belangrijke rol met betrekking tot de coördinatie van de standpuntenbepaling van de EU-lidstaten. De Europese Commissie stelde, in nauwe samenwerking met de EU-landen, documenten op die als gezamenlijke standpunten werden ingebracht in de Codex comitévergaderingen.

Sinds begin 2004 is de Europese Commissie een volwaardig lid van de Codex Alimentarius. In de meeste gevallen zal de Europese Commissie als woordvoerder van de EU-landen optreden. Het is hiernaast voor iedere lidstaat nog wel mogelijk afzonderlijk te spreken en nationale standpunten naar voren te brengen. De vertegenwoordiging door de EU wordt geregeld door een Besluit van de Raad van Ministers van 17 november 2003 dat te raadplegen is valt op:

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003D0822:NL:HTML

Wat is er waar van de mail die stelt de Codex Alimentarius ervoor zorgt dat vanaf december 2009 : 1. dieren behandeld zullen moeten worden met antibiotica en groeihormonen?, 2. voedsel bestraald moet worden, 3. vitamines en mineralen illegaal worden? Deze beslissingen zouden voortvloeien uit de bijeenkomst van de Codex Alimentarius van juli 2005.

In deze mail en de aangehechte filmpjes wordt onder andere gesteld dat een bepaalde Codex richtlijn vitaminen en mineralen verbiedt, dat Codex richtlijnen en -normen wereldwijd zouden gelden en dat geen enkel land hier invloed op zou kunnen uitoefenen. Deze berichten zijn niet juist.

Codex

Codex normen zijn voornamelijk, niet wettelijk geldende, handelsnormen, waar internationaal consensus over bestaat. Codexnormen zijn daarom erkend als handelsnormen door de World Trade Organisation (WTO). De normen hebben als doel de volksgezondheid te beschermen en problemen tussen landen in de handel van voedsel te voorkomen. Codex normen worden soms overgenomen door landen wanneer nationale wetgeving met betrekking tot voedselveiligheid ontbreekt of wanneer landen zelf geen mogelijkheden hebben een eigen beleid te ontwikkelen. De normen worden door de Codex lidstaten via schriftelijke rondes en fysieke bijeenkomsten aangenomen. Een wettelijke status volgt pas indien landen de Codex normen in hun eigen wetgeving opnemen. Codex is dus geen hogere autoriteit die deze normen zonder inspraak oplegt. Zie verdere informatie op www.codexalimentarius.net

Vitaminen en mineralen

De Codex vitaminen- en mineralenrichtlijn (CAC/GL 55-2005) is op 4 juli 2005 door Codex aangenomen. In deze richtlijn wordt aangegeven dat een supplement een minimale hoeveelheid aan mineralen of vitaminen moet bevatten van 15% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Tevens kunnen maximale adviesnormen voor vitaminen en mineralen te worden vastgesteld op basis van een aantal criteria. Van een verbod op vitaminen en mineralen is dus geen sprake.

Situatie in Europa

In de EU is de richtlijn voor voedingssupplementen (Richtlijn 2002/46/EG) en de verordening voor claims (Verordening EG/1924/2006) bepalend voor wat voor supplementen er in de toekomst nog op de EU-markt mogen komen. De EU-richtlijn voor voedingssupplementen (2002/46/EG) is momenteel nog in ontwikkeling. De vast te stellen criteria voor stoffen in supplementen (voor vitaminen en mineralen, maar vooral ook voor andere stoffen/producten die er nog in kunnen zitten, zoals kruiden) zijn momenteel nog niet vastgesteld.

In België is de FOD Volksgezondheid, Veiligheid Voedselketen en Leefmilieu

DG Bescherming Volksgezondheid: Plantaardige en dierlijke productie, verwerking en distributie van levensmiddelen. Contactpersoon is de heer Charles Cremer: charles.cremer@health.fgov.be

Codex vergaderingen en agenda'

Via onderstaande link komt u bij het overzicht van alle aankomende Codex-vergaderingen.

http://www.codexalimentarius.net/web/current.jsp?lang=en

Welke zijn de eisen van Groen! ten aanzien van de Codex Alimentarius?

Hoewel de mail (die in golven en soms zeer frequent) opduikt manifest onjuiste informatie verspreidt en baadt in de sfeer van een heus "samenzweringscomplot" is het wel zo dat de werking van de Codex Alimentarius vrij onddorzichtig verloopt. Ook de democratische controle op de werking en het mandaat dat meegegeven wordt aan de nationale en EU-onderhandelaars is onbekend. Er bestaan ook geen duidelijke kanalen over preciese rapportering van in de CA genomen beslissingen.

Gezien de normen die vastgelegd worden in de CA ook aangewend kunnen worden in mogelijke handelsgeschillen voor de WereldHandelsOrganisatie (WTO) is het van uitermate groot belang de democratische controle op de werking van de CA aan te scherpen.

Daarom wil Groen! dat de minister verantwoordelijk voor de werking van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid Voedselketen en Leefmilieu na afloop van iedere jaarvergadering van de CA (meestal gedurende de maand juli) een mededeling doet aan het Parlement met een overzicht van de genomen CA-beslissingen. De betroken minister moet aan het Parlement telkens ook meedelen welke de invloed ervan is op de bestaande voedselwetgeving en of hij/zij al dan niet van plan is op nationaal of EU-niveau stappen te ondernemen om deze handelsnormen in nationale/EU-wetgeving om te zetten.

Groen! wil dat dit ook gebeurt in het EP waar de Europese Commissie en het fungerend voorzitterschap van de Raad in de loop van de maand september gevraagd worden verslag uit te brengen over de in juli genomen CA-beslissingen. Idealiter presenteert de Europese Commissie het EP dan een jaarverslag over de werking van de CA over het voorbije jaar.

Bart Staes,

Europarlemenslid Groen!